Những mô hình hiệu quả hỗ trợ phụ nữ cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn
Những mảnh đời bất hạnh:
Hai trong số những trường hợp đó là bà Vũ Thị Thúy và bà Bùi Thị Nga ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, nơi dẫn đầu cả nước về tỷ lệ người nhiễm HIV.
Bà Thuý có 3 người con trai và một người con dâu đều đã chết vì AIDS. Nói sao cho hết nỗi cơ cực của vợ chồng bà khi trong thời gian ấy, nhất là vào năm 2002, khi cả con trai và con dâu đều lần lượt qua đời. Con dâu bà bị lây nhiễm HIV từ người chồng của mình. Đáng lẽ, ở tuổi này, vợ chồng bà phải được con cháu chăm sóc, nhưng sự đời tréo ngoe, hai ông bà già phải chăm sóc con trai, con dâu và nuôi cháu. Bà còn nhớ như in, những ngày tháng cuối cùng của con dâu, vợ chồng bà phải đeo găng tay để chăm sóc, giúp chị những sinh hoạt tối thiểu như tắm rửa, gội đầu, thay quần áo… Những năm ấy, nhiều người còn ít hiểu biết về căn bệnh này nên họ xa lánh gia đình bà. Thậm chí, các cháu bà đi gửi nhà trẻ người ta trả về, không nhận. Kinh tế gia đình kiệt quệ, của cải trong nhà lần lượt đội nón ra đi khi các con bà còn sống. Còn bây giờ, ở tuổi 65, bà vẫn đang phải còng lưng làm giò chả và bán thêm dưa cà, mắm muối để nuôi 2 đứa cháu nội ăn học. Cháu bà, đứa lớn 15 tuổi đang học nghề, đứa bé 10 tuổi đang học lớp 4, trong đó 1 đứa cũng đang nghi ngờ bị lây nhiễm HIV từ bố mẹ.
Bà Nga có một người con trai đã mất vì AIDS. Hiện hai vợ chồng già, không có lương hưu, phải nai lưng ra làm (ông chạy xe ôm, bà mở quán nước chè) để có tiền nuôi một người con trai cũng đang bị nhiễm HIV và một đứa cháu nội. Hai cô con dâu, người bỏ về nhà cha mẹ ruột, người bỏ đi biệt tích.
Con cái là “của để dành” của cha mẹ. Khi “của để dành” ấy mất đi, liệu những người phụ nữ này biết trông đợi vào đâu những khi trái gió trở trời, lúc tuổi già đau ốm ?
Niềm an ủi lúc tuổi già
Giữa những lúc cuộc sống tưởng như bế tắc như vậy, không chỉ bà Nga, bà Thuý mà rất nhiều người trong tình cảnh như trên đã tìm được cứu cánh của cuộc đời. Đó là khi các bà được cán bộ Hội phụ nữ phường vận động tham gia vào CLB đồng cảm người cao tuổi, một loại hình câu lạc bộ do Hội phụ nữ phối hợp với Hội người cao tuổi, Hội chữ thập đỏ ….tổ chức.
Từ khi tham gia CLB, các bà đã được động viên, an ủi, sẻ chia về mặt tinh thần vàđược hỗ trợ vay vốn để làm kinh tế, nuôi gia đình, nuôi con, nuôi cháu.
Tham gia “CLB đồng cảm người cao tuổi”, bà Thuý đã được vay vốn 2 lần với tổng số tiền là 7 triệu đồng. Chắt chiu, tằn tiện, ngoài những chi dùng hàng ngày bà tiết kiệm để trả nợ dần mỗi tháng hơn một trăm nghìn. CLB còn cấp thuốc cho cháu bà để chữa bệnh. Khi cháu lớn vào học lớp 10, Hội người cao tuổicòn tặng một chiếc xe đạp mini để đi học. Được tham gia vào các câu lạc bộ, các bà cảm thấy nỗi buồn vơi bớt vì không những không bị kỳ thị mà còn tìm thấy ở đây sự đồng cảm giữa những người cùng cảnh ngộ. Đặc biệt được hướngdẫn cách tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân, chăm sóc người bị nhiễm HIV tại nhàvà tham gia tuyên truyền phòng chống AIDS tại cộng đồng.
Một hoàn cảnh đáng thương khác là cụ Mạc Thị Ngân, ở xã An Lạc, Chí Linh, Hải Dương, năm nay 76 tuổi sống cô đơn một mình, không nơi nương tựa. Cụ Ngân trước đây có một người con gái nuôi nhưng chẳng may bị kẻ xấu lừa, bắt đi mất. Buồn đau và mặc cảm đã khiến cụ trở nên khó tính đến nỗi không ai muốn gần cụ. Thấu hiểu tâm tư và hoàn cảnh của cụ, bà Nguyễn Thị Bích - một thành viên của CLB Liên thế hệ tự giúp nhau, cũng là người hàng xóm của cụ, một người vợ liệt sĩ, đã không quản vất vả, ngày đêm đến chăm sóc giúp đỡ cụ. Vượt qua những khó khăn, mặc cảm ban đầu,bà đã chiếm được sự tin yêu của cụ Ngân. Từ chỗ xua đuổi, xa lạ bây giờ cụ Ngân đã coi bà Bích như một thành viên không thể thiếu trong gia đình.
Sức sống của những mô hình
CLB Đồng cảm người cao tuổi và CLB Liên thế hệ tự giúp nhau chỉ là hai trong số những mô hình do Hội LHPN Việt Nam phối hợp với một số tổ chức khác như Hội người cao tuổi quốc tế (HAI), Hội Người cao tuổi Việt Nam … xây dựng nhằm chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi, đặc biệt phụ nữ cao tuổi nghèo, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Với chức năng đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho phụ nữ Việt Nam, trong đó có phụ nữ cao tuổi, Hội LHPN Việt Nam đã tổ chức nhiều mô hình hỗ trợ phụ nữ cao tuổi như mô hình Người cao tuổi với hoạt động chăm sóc cộng đồng; mô hình nhóm/tổ phụ nữ cao tuổi và tín dụng tiết kiệm; mô hình CLB Người cao tuổi và nước sạch, vệ sinh môi trường;CLB dành cho các bà, CLB văn hoá dành cho phụ nữ cao tuổi…Đặc biệt, có nhiều phong trào thiết thực nhằm chăm sóc phụ nữ cao tuổi tại gia đình và cộng đồng như phong trào mẹ diền dâu thảo, “bữa ăn dinh dưỡng dành cho người già”; phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng, chăm sóc mẹ, vợ liệt sỹ cao tuổi, người cao tuổi cô đơn, không nơi nương tựa dưới nhiều hình thức như đóng góp xây dựng nhà tình nghĩa, tặng sổ tiết kiệm, ủng hộ xây dựng quỹ trợ cấp người cao tuổi khó khăn; phối hợp tổ chức khám chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho phụ nữ cao tuổi..v.v.. .
Trong số những mô hình đó, CLB Đồng Cảm Người cao tuổi và CLB Liên thế hệ tự giúp nhau là hai mô hình nổi bật. Cả hai mô hình đều có phương pháp tiếp cận liên thế hệ với nhiều hoạt động quan tâm đến đời sống vật chất và đời sống tinh thần của người cao tuổi, vừa chăm sóc vừa phát huy vai trò đóng góp của họ cho gia đình và cộng đồng.
Mô hình CLB Đồng Cảm Người cao tuổi đã được thành lập ở 4 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Nam Định, Thái Nguyên và Quảng Ninh, với tổng số 67 CLB, thu hút sự tham gia của hơn 3.400 thành viên, trong đó chủ yếu là phụ nữ cao tuổi bị ảnh hưởng hoặc có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi HIV.
Mô hình thứ 2 là CLB Liên thế hệ tự giúp nhau. Hoạt động của các CLB này rất đa dạng như chăm sóc sức khoẻ cho thành viên CLB, sử dụng tình nguyện viên tại cộng đồng để chăm sóc tại nhà cho người cao tuổi cô đơn, tàn tật hoặc có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (như trường hợp của cụ Ngân nói trên); phòng chống HIV/AIDS; hỗ trợ các hoạt động tăng thu nhập; tổ chức tập huấn, tuyên truyền nâng cao nhận thức về quyền hợp pháp và các chính sách liên quan đến người cao tuổi…Hiện nay, đã có 60 CLB Liên thế hệ tự giúp nhau đã được thành lập ở 10 tỉnh, thành với 3.000 thành viên tham gia.
Ưu thế của loại hình hoạt động này là động viên, tổ chức, tập hợp ngay chính những người hàng xóm láng giềng của người cao tuổi, những hội viên đoàn thể xã hội như hội Chữ thập đỏ, Hội phụ nữ, Thanh thiếu niên tình nguyện… trở thành các tình nguyện viên giúp đỡ các công việc nhà cho người cao tuổi như dọn dẹp vệ sinh nhà cửa, vệ sinh cá nhân, góp công trong mùa thu hoạch, đưa người già đến các cơ sở y tế khám chữa bệnh, quyên góp vận động ủng hộ vật chất cho người già nghèo, khó khăn…để góp phần giảm bớt khó khăn cho người cao tuổi.
Hình thức này rất phù hợp với tâm lý của người cao tuổi Việt Nam muốn được sống ngay tại ngôi nhà của mình trong những năm tháng cuối đời và bớt đi những mặc cảm cô đơn vì có sự quan tâm của những tình nguyện viên góp phần thắt chặt thêm tình làng nghĩa xóm, thể hiện sự quan tâm của cộng đồng đối với lớp người đáng kính trọng nhưng yếm thế này.
Thay cho lời kết:
Người cao tuổi ( NCT) nước ta hiện nay chiếm khoảng 10% dân số. Trong số những người từ 80 tuổi trở lên, cứ 100 nam cao tuổi thì có 238 nữ cao tuổi. Họ là lớp người có công sinh thành, nuôi dưỡng và giáo dục các thế hệ con cháu, giữ gìn và phát triển nòi giống, bảo vệ thuần phong mỹ tục và truyền thống yêu nước của dân tộc ta
Một bộ phận NCT Việt
Tuy nhiên, sự bất bình đẳng giới từ khi sinh ra đã dẫn đến nhiều phụ nữ, đặc biệt phụ nữ cao tuổi, là những người nghèo nhất trong số những người nghèo. Đặc biệt, sự thay đổi cấu trúc xã hội và gia đình, sự di chuyển của dân số trẻ, sự bùng nổ của đại dịch AIDS, sự thay đổi các giá trị văn hoá, những định kiến về giới ….cũng có tác động tiêu cực đến người cao tuổi, đặc biệt phụ nữ cao tuổi.
Đảng và nhà nước ta đã có nhiều chủ trương chính sách để chăm lo đời sống vật chất tinh thần của người cao tuổi nói chung và phụ nữ cao tuổi nói riêng. Trong khi đất nước còn nhiều khó khăn thì việc xây dựng các mô hình nói trên là hết sức cần thiết. Với tính nhân văn của mình, các mô hình nói trên đã lan toả và đi vào cuộc sống đem lại những lợi ích thiết thực cho người cao tuổi, góp phần thực hiện truyền thống “ Kính lão trọng thọ” của dân tộc.
