Quảng Ngãi: Những người phụ nữ góp phần làm nên thương hiệu giá đỗ ven sông Trà Khúc
Nhiều người phụ nữ đã gắn bó với nghề làm giá đỗ bên sông Trà Khúc đến quá nửa đời người. Vừa thoăn thoắt rửa giá bà Nguyễn Thị Phước (66 tuổi) vừa kể: “Chúng tôi chẳng biết thứ hóa chất là gì. Chỉ biết tận dụng sự ưu đãi của thiên nhiên từ những bãi cát ven sông Trà Khúc, gieo đậu trực tiếp trên những ổ cát rồi chờ vài ngày giá lên mầm thu hoạch. Như thế sợi giá vừa giàu giá trị dinh dưỡng vừa sạch nhờ hấp thụ khoáng chất tự nhiên vốn có trong cát”.
Bà Phước là người có hơn 40 năm kinh nghiệm làm giá đỗ ở xóm Vạn Đò. Bà cho biết, ở xóm Vạn Đò không làm theo kiểu ủ trong chum, vại, thùng xốp mà nhiều nơi vẫn đang làm. Ở đây, để cho ra những cọng giá sạch, khâu đầu tiên là chọn đậu xanh chất lượng tốt. Cùng với đó, cát dùng để ủ giá cũng phải là loại cát sạch từ ven sông Trà Khúc, cát được sàng kỹ để loại bỏ rác và sỏi, chỉ giữ lại phần mịn nhất. Đặc biệt, cát chỉ dùng 2 - 3 lần cho mỗi mẻ ủ, nếu sử dụng nhiều lần, đậu sẽ không nảy mầm. Sau khoảng 4 ngày, giá bắt đầu bung mầm và có thể thu hoạch. Trung bình, 1kg đậu xanh sẽ cho ra khoảng 6kg giá. Mỗi ngày, gia đình bà Phước sẽ thu hoạch khoảng 20kg, đem bán cho thương lái với giá 10.000 đồng/ký.
Bà Nguyễn Thị Đoàn Viên, thị trấn Tịnh Hà cũng là người gắn bó lâu năm với nghề làm giá đỗ ở địa phương. Theo chia sẻ của bà, nghề thoạt nhìn thì đơn giản nhưng rất vất vả. Mùa nắng phải tưới nước thường xuyên, mỗi ngày 3 lần (sáng, trưa, chiều tối) và mỗi ổ giá cần khoảng 20 lít nước mỗi ngày mới đủ độ ẩm cần thiết để giá nảy mầm.
Khi thu hoạch, việc đầu tiên phải làm là gạt lớp cát ra xung quanh cho đến khi hiện lên những mầm giá. Tiếp đến sẽ lấy giá ra, giũ bớt cát, vặt gốc rồi cho vào rổ. Thay vì mang giá vừa nhổ ra sông rửa trước khi mang ra chợ bán thì người trồng giá đào một cái hố lớn, sau đó lấy tấm bạt che mưa phủ lên hố rồi dùng mô tơ bơm nước vào để rửa. Làm như vậy, giá được rửa sạch hơn và đỡ tốn công sức.
“Tôi đã bám nghề làm giá bằng cát ở sông Trà khúc suốt hàng chục năm nay. Mỗi ngày, gia đình tôi dùng khoảng 20 kg đậu xanh làm giá, thời điểm cận Tết thì nhu cầu của người dân tăng làm nhiều hơn”, bà Viên nói.
Tại xóm Vạn Đò có gần 100 hộ dân theo nghề làm giá đỗ truyền thống. Nhưng giờ đây, nghề truyền thống này đang bị đe doạ bởi giá đỗ công nghiệp tràn ngập thị trường, thời tiết ngày càng thất thường, trong khi nguồn cát sông Trà Khúc được coi là linh hồn của nghề cũng trở nên khan hiếm vì bị khai thác quá mức.
