Trang sức của người Việt cổ
Ðối với người Việt Nam, điều này không ngoại lệ, nghĩa là từ hàng nghìn năm nay, người Việt Nam liên tục phát triển đồ trang sức với trình độ nghệ thuật ngày càng tinh xảo.
Ngay từ thời đại đá mới (cách đây khoảng 5000 năm) những bầy người sinh sống trên mảnh đất này đã biết lấy vỏ ốc, vỏ sò đục lỗ xuyên dây làm đồ trang sức để đeo.
Sau đó, người Việt cổ có phương pháp cưa, đục, khoan, tiện đá, mài nhẵn, đánh bóng đá... làm ra hoa tai, vòng, nhẫn đá... với một trình độ kỹ thuật tinh xảo và trình độ thẩm mỹ khá cao. Ta thấy có những vòng tai bằng đá, hoa tai hình vành khăn trơn, hoặc có bốn mẩu ở vành và đều có xẻ một khía từ ngoài vào làm chỗ đeo. Ða số hoa tai bằng đá được các nhà khảo cổ tìm thấy ở trong những ngôi mộ cổ đều nằm ở cạnh tai những bộ xương người, kể cả bộ xương đàn ông, chứng tỏ nam, nữ thời đó đều đeo đồ trang sức.
Vòng tay bằng đá có nhiều loại: hình tròn, hình thoi, hình vuông, hình chữ nhật, hình bán nguyệt, hình thang, hình lục lăng... ngoài ra còn có các loại chuỗi hình trụ, hình tròn, hình trái xoan... được khoan lỗ rất công phu để xỏ dây đeo. Ta cũng thấy nhẫn bằng đá xuất hiện nhưng không nhiều.
Nhìn chung các đồ trang sức thời này được làm bằng đá màu xanh biếc, xanh đen, hồng vàng, rất đẹp.
Nghệ thuật trang sức và chế tạo đồ trang sức phát triển ngày càng tinh vi, hoàn mỹ, hoàn thiện. Ðặc biệt từ khi có sự chuyển biến từ thời đại đá cũ sang thời đại kim khí (cách đây khoảng 3000 năm).
Thời gian càng về sau, vòng tay, hoa tai, nhẫn... bằng đồng, bạc hay vàng, kim cương... vẫn liên tục kế thừa hình dáng những loại đồ trang sức bằng đá của người Việt cổ.
Có những loại vòng được làm bằng sợi dây đồng uốn tròn đơn giản hai đầu vát nhọn chồng lên nhau. Có loại đúc liền hông có kẽ hở. Loại khác khó làm hơn, rỗng lòng, có mộng khớp nhau và dùng chốt hãm ở hai đầu tiếp giáp.
Tiết diện đa dạng: hình lòng máng, hình bầu dục, hình sống trâu... thường thấy ở các loại vòng trơn, nhẵn hay có hoa văn đơn giản.
Trên những chiếc nhẫn đeo tay, kích cỡ rất nhỏ lại gắn một hoặc hai ống nhạc xinh xắn vào để khi đi, vung vẩy tay, khi múa, các động tác tay sẽ làm vang lên những tiếng reo giòn giã. Hình thức này giống như những quả nhạc mà các cô gái Thái, Tày đeo ở ngón tay dùng trong điệu xòe ngày nay.
Như vậy trang sức không chỉ là đồ thẩm mỹ của người xưa mà còn giúp cho tâm hồn được nâng cao trong những tiếng nhạc.
Thời nay, đồ trang sức có thêm những chất liệu mới như vàng, bạc, ngọc, mã não, lưu li để làm những hạt chuỗi hình cầu, bầu dục, bầu dục dẹt, quả trám... với nhiều mầu sắc phong phú: trắng, xanh, đỏ, tím, nâu xẫm, đen nhạt...
Sự xuất hiện của các loại vòng đá, vòng đồng, hạt chuỗi, quả nhạc... và một số hiện vật khác về trang phục, trang điểm cho chúng ta thấy xu hướng thẩm mỹ, bàn tay khéo léo của người Việt cổ. Ðó còn là nét văn hóa truyền thống mà ngày nay dân tộc ta đang kế thừa và giữ gìn bản sắc.
