Giải thưởng Kovalevskaia và tấm lòng của vợ chồng Giáo sư Toán học dành cho các nhà khoa học nữ Việt Nam

Ông nhận bằng Cử nhân toán học tại Đại học Harvard vào năm 1969, bằng Tiến sĩ tại Đại học Princeton năm 1974. Từ năm 1975 đến năm 1979, ông là giảng viên tại Đại học Harvard. Năm 1979, ông bắt đầu làm việc tại Đại học Washington. Nghiên cứu nổi bật nhất của ông là đồng phát minh ra Mật mã đường cong Elliptic - một trong những bước đột phá lớn nhất trong mật mã, ứng dụng vào các loại thẻ ATM, thẻ cá nhân cũng như những loại thẻ mang yếu tố bảo mật cao trên toàn thế giới.

Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch UBGT Kovalevskaia Việt Nam, Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Hà Thị Nga, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương chụp ảnh cùng ông Neal Koblitz trong chuyến thăm vừa qua tại trụ sở làm việc của Trung ương Hội LHPN Việt Nam

Năm 1985, cùng với vợ là Ann Hibner Koblitz - Giáo sư danh dự về Phụ nữ và Nghiên cứu Giới tại Đại học Bang Arizona, nổi tiếng với những nghiên cứu về lịch sử của phụ nữ trong khoa học, ông Neal Koblitz đã thành lập Giải thưởng Kovalevskaia để vinh danh các nhà khoa học nữ ở các nước đang phát triển. Nguồn ngân sách của Quỹ được tài trợ từ tiền bản quyền của cuốn tiểu sử về Sofia Kovalevskaia năm 1983 do bà Ann Hibner Koblitz là tác giả.

Vợ chồng Giáo sư Neal Koblitz đã gắn bó với Việt Nam từ cuối những năm 1970 và trung bình 2 năm đến Việt Nam nghiên cứu 1 lần. Gặp gỡ các nhà toán học Việt Nam ở các hội nghị khoa học ở nước ngoài, đặc biệt sau chuyến thăm Việt Nam năm 1978, ông bà Koblitz đã xây dựng quan hệ hợp tác, hỗ trợ cho các nhà toán học và Viện Toán học Việt Nam. Trong lần thứ 3 tới thăm Việt Nam vào năm 1985, được sự ủng hộ nhiệt liệt của Hội LHPN Việt Nam và bà Nguyễn Thị Bình - Nguyên Phó Chủ tịch nước (lúc đó đang giữ chức Bộ trưởng Bộ Giáo dục), ông bà Koblitz đã quyết định thành lập một quỹ giải thưởng dành cho các nhà nữ khoa học Việt Nam và các nước đang phát triển trong lĩnh vực tự nhiên.

Giải thưởng Kovalevskaia được thành lập năm 1985, là giải thưởng đầu tiên và hàng năm trao cho các nhà khoa học nữ trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học tự nhiên, khoa học cơ bản. Trong suốt hành trình 38 năm qua, Giải thưởng Kovalevskaia đã thực hiện tốt sứ mệnh phát hiện, tôn vinh những tập thể và cá nhân các nhà khoa học nữ đã có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống, đem lại những lợi ích đáng kể trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần khẳng định vai trò to lớn của đội ngũ nữ trí thức trong sự phát triển đi lên của đất nước.

Ông Neal Koblitz chụp ảnh cùng cá nhân và đại diện tập thể đạt giải Kovalevskai năm 2022 tại Trung tâm Nghiên cứu xúc tác Việt Đức – Đại học Bách Khoa Hà Nội

Vào năm 2010, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan đã trao Huân chương Hữu nghị của Chủ tịch nước tặng ông bà Ann và Neal Koblitz để ghi nhận sự đóng góp của Quỹ Kovalevskaia tại Việt Nam. Năm 2012, ông cũng đã có buổi thăm và làm việc cùng Nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân trao đổi về việc thúc đẩy hợp tác giữa các trường Đại học của Hoa Kỳ với các trường Đại học của Việt Nam, đặc biệt là với Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán mới được Thủ tướng Chính phủ thành lập cùng năm.

Trong chuyến thăm Việt Nam đầu tháng 12 vừa qua, Giáo sư Neal Koblitz đã chia sẻ tầm nhìn về Quỹ Giải thưởng Kovalevskaia, cũng như cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng giải thưởng trong thời gian tới. Ông cũng bày tỏ nguyện vọng mong muốn Chính phủ Việt Nam và Hội LHPN Việt Nam tiếp tục dành sự quan tâm cho Giải thưởng và các nhà khoa học nữ xuất sắc trong lĩnh vực khoa học tự nhiên. Nhân dịp này, ông đã thể hiện ủng hộ sự kiện Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới mà Hội LHPN Việt Nam đang phát động với việc để lại chữ ký trên backdrop lưu niệm của chương trình tại trụ sở TW Hội.

Ông Neal Koblitz để lại chữ ký lưu niệm trên backdrop sự kiện hưởng ứng Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới tại trụ sở làm việc của TW Hội LHPN Việt Nam

Trong những ngày cuối ở Việt Nam trong chuyến thăm lần này, ông cũng đã có dịp tới thăm phòng nghiên cứu tại Đại học Bách Khoa Hà Nội và Trường Đại học Dược Hà Nội theo lời mời của tập thể và cá nhân đạt giải Kovalevskaia năm 2022 vừa qua, để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng các cán bộ nhà trường cũng như thế hệ sinh viên nghiên cứu khoa học.

Khởi nguồn bằng ý tưởng về một giải thưởng mang tên người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử hiện đại đạt học vị Tiến sĩ Toán học, giáo sư trường đại học, và viện sĩ thông tấn Viện hàn lâm, Giáo sư Ann và Neal Koblitz mong rằng tấm gương ấy trở thành niềm động lực to lớn cho hàng triệu phụ nữ tiếp tục theo đuổi con đường nghiên cứu đầy thử thách và cả vinh quang. Hành trình suốt 38 năm đồng hành cùng giải thưởng của hai vợ chồng Giáo sư đã chứng minh một nỗ lực bền bỉ và tấm lòng dành cho Việt Nam. Sự cống hiến đó cũng đã trở thành một niềm động lực và là tấm gương sống mãi trong lòng nhiều thế hệ nhà khoa học nữ Việt Nam trong hiện tại và cả tương lai.