Cá chua - Món ăn truyền thống của người Kháng

Một món ăn truyền thống được ưa thích và có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống cộng đồng người Kháng là món cá chua mà người Kháng gọi là " Cablong".

Cá, tôm sau khi đánh bắt được mổ bỏ ruột, rửa sạch để ráo nước. Tiếp đó họ chọn một ống tre khô cho cá, tôm vào. Thính làm bằng gạo rang giã nhỏ, cùng muối và một ít rượu được bỏ tiếp vào ống tre rồi bịt kín ống lại. Bỏ ống cá muối vào góc bếp sau khoảng mười ngày là có thể ăn được. Cá khi muối chua có thể để ăn dần trong vòng vài tháng vẫn còn vị thơm ngon của mùi cá lên men quyện cùng mùi thính, mùi rượu.

Trong các bữa ăn của người Kháng vào dịp lễ tết không thể thiếu món cá chua. Người Kháng cũng thường mang món cá chua ra khi có khách quý đến nhà để thết đãi. Trong nhà người Kháng lúc nào cũng có sẵn vài ống cá chua để ăn dần.

Đối với người Kháng, cá chua còn là một trong số lễ vật thách cưới quan trọng của nhà gái đối với nhà trai, giống như quả cau là lễ vật bắt buộc phải có trong tục lệ cưới xin của người Việt vậy. Trong lễ cưới, ngoài các lễ vật như: gà, lợn, cá khô, rượu, gạo, muối nhà trai buộc phải đưa sang nhà gái từ 8 đến 12 ống cá chua. Chính vì vậy, tiệc cưới của người Kháng còn có một tên gọi khác là "Tu cablong” tức lễ ăn cá chua.

Khi đôi vợ chồng nào đó đã cưới nhau mà chưa có lễ ăn cá chua (Tucablong) thì dù đã có mấy mặt con vẫn không được cộng đồng công nhận chính thức.

Như vậy, có thể khẳng định cá chua không chỉ là một món ăn đặc trưng của người Kháng mà nó còn là lễ vật quan trọng trong một số nghi lễ hôn nhân, cưới hỏi. Và chính cá chua cũng là một trong nhiều yếu tố giúp ta nhận diện được nét đặc trưng văn hoá của người Kháng giữa cộng đồng các dân tộc Việt Nam đã và đang có sự giao thoa văn hoá mạnh mẽ.