“Nóng” vấn đề nâng tuổi trẻ em lên dưới 18 tuổi
Theo ông Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội (QH), việc điều chỉnh độ tuổi trẻ em lên thành dưới 18 tuổi nhằm thống nhất việc sử dụng thuật ngữ “người chưa thành niên” hoặc từng nhóm trẻ em cụ thể và không mâu thuẫn với các luật hiện hành hoặc cản trở việc thực hiện quyền hoặc cản trở việc thực hiện quyền, trách nhiệm của người dưới 18 tuổi quy định trong các luật khác. Thực tế, không phải tất cả trẻ em đều được áp dụng đồng thời các chính sách và quy định pháp luật như nhau, mà được chia theo độ tuổi và chia theo các nhóm đối tượng cụ thể để áp dụng cho phù hợp. Các chính sách hiện hành đang áp dụng cho người chưa thành niên về cơ bản sẽ không có sự thay đổi, vì các chính sách đó không phụ thuộc vào việc những người này có được xem là trẻ em hay không.
Hơn nữa, Công ước Quốc tế về quyền trẻ em quy định “Trẻ em là người dưới 18 tuổi”. Theo đó, tuổi trẻ em gắn với tuổi chưa thành niên do pháp luật các quốc gia quy định. Hiến pháp và các bộ luật liên quan của nước ta đều quy định người từ đủ 18 tuổi trở lên mới tự thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân. Ngoài ra, về mặt khoa học, người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người chưa hoàn thiện, chưa phát triển đầy đủ về não bộ, về thể chất, tinh thần, về nhận thức xã hội, về ý thức pháp luật, chưa đủ các điều kiện cần thiết để trở thành người lớn (người thành niên) nên cần phải được gia đình, cộng đồng, Nhà nước quan tâm, chăm sóc, bảo vệ, hướng dẫn về mặt pháp lý và ứng xử xã hội.
Trước lo ngại việc tăng tuổi trẻ em sẽ tăng chi ngân sách, ông Đào Trọng Thi cho biết, theo thống kê, số người trong độ tuổi từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi là hơn 4 triệu người. Khi điều chỉnh độ tuổi, số người này được xem là trẻ em, vẫn được hưởng các chính sách hiện hành được quy định tại Luật Thanh niên và chi phí chỉ phát sinh khi áp dụng các chính sách chi cho các trường hợp cần chăm sóc, bảo vệ đặc biệt (khoảng 250.000 người) và chi phí cho các công tác phòng ngừa, can thiệp sớm, tái hòa nhập cộng đồng cho nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt thuộc độ tuổi này.
Đồng tình với cơ quan thẩm tra dự thảo Luật, ĐB Đinh Xuân Thảo (Hà Nội) cho biết: Ông tán thành nâng độ tuổi của trẻ em lên vì việc điều chỉnh phù hợp với sự phát triển về thể chất của con người khi bước sang tuổi 18. Mặt khác, Luật Bầu cử quy định 18 tuổi trở lên mới có quyền bầu cử. Luật Hôn nhân & Gia đình vẫn giữ nguyên tuổi kết hôn là 18 tuổi, hay Bộ luật Hình sự quy định chỉ áp dụng hình thức tử hình với người từ 18 tuổi trở lên. Như vậy, mốc 18 tuổi đã thể hiện trong Hiến pháp và các luật hiện hành. Về những lo ngại liên quan đến lao động trẻ em, ông Đinh Xuân Thảo cho rằng, các công ước liên quan đến lao động của Tổ chức Lao động Quốc tế quy định lao động trẻ em là dưới 15 tuổi. Như vậy, việc nâng độ tuổi trẻ em là thể hiện sự tiến bộ của chế độ để bảo vệ trẻ em tốt hơn.
Còn nhiều băn khoăn
Không đồng tình với việc tăng độ tuổi trẻ em, luật sư, ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cho rằng, việc nâng tuổi trẻ em lên 18 tuổi là đi ngược lại xu thế chung của cả nước và gây xung đột với các quy định pháp luật hiện hành khác. Theo ông Trương Trọng Nghĩa, quy định trẻ em dưới 16 tuổi thì không hề vi phạm Công ước trẻ em đã ra đời cách đây hơn 26 năm. “Bản thân tôi thấy không cần thiết quay lùi bánh xe lịch sử lại 26 năm về trước. Không có việc gì chúng ta bắt thanh thiếu niên từ 16 đến 18 tuổi quay lại trẻ em”, ông Nghĩa nói.
Ủng hộ quan điểm trên, ĐB Phạm Khánh Phong Lan (TP HCM) cũng cho rằng, việc tăng tuổi trẻ em cũng dẫn đến việc không tương thích với luật khác, tạo ra nhiều vấn đề cho xã hội và ảnh hưởng đến ngân sách. “Nếu tăng tuổi trẻ em lên dưới 18 tuổi thì họ được hưởng thêm quyền lợi gì? Nói quy định dưới 16 tuổi là không tương thích với luật pháp khác cũng không thuyết phục, thậm chí tăng tuổi lên 18 mới là không tương thích. Với mức độ phát triển như hiện nay, từ góc độ ngành y, tôi e chúng ta phải xây thêm khoa sản trong bệnh viện Nhi”, đại biểu Phong Lan nói, ĐB Phạm Khánh Phong Lan đề nghị phát biểu lấy ý kiến của từng ĐBQH trước khi thông qua nội dung này.
Bên cạnh đó, nhiều vấn đề liên quan đến quyền lợi trẻ em cũng được các ĐBQH quan tâm, ĐB Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) cho rằng: ngoài việc cân nhắc nâng độ tuổi trẻ em lên 18 tuổi thì Luật cũng cần quan tâm đến các cháu từ 16 tháng đến dưới 5 tuổi, các cháu đi học ở đâu, ai chăm sóc, bởi hiện rất nhiều công nhân không có chỗ gửi con đi làm, “Trường mầm non thiếu nặng nề, đặc biệt là ở các khu công nghiệp. Nhiều công nhân phải bỏ việc để chăm con. Vậy tại sao những cái đáng sửa thì chúng ta không sửa? Chính sách cho vị thành niên tuổi 16-18 hiện nay vẫn có chứ không phải không” ông Thuyền bày tỏ.
Ngoài ra, một số ý kiến khác cũng đề nghị sắp xếp lại trình tự; phân chia gọn hơn các quyền, bổn phận trẻ em; đề nghị bổ sung một số quy định về chăm sóc, nuôi dưỡng; khám chữa bệnh miễn phí bằng bảo hiểm y tế cho trẻ em và trẻ em dưới 36 tháng tuổi; quy định việc miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi tham gia hoạt động văn hóa, nghệ thuật, tham quan, vui chơi giải trí, ĐB Nguyễn Thúy Hoàn (Thái Bình) đề nghị bổ sung một số nhóm đối tượng trẻ em yếu thế vào nhóm trẻ em có hoản cảnh đặc biệt như trẻ em di cư, trẻ em mắc bệnh và bổ sung các quyền trẻ em trong tố tụng và xử lý vi phạm hành chính. Về các hành vi cấm với trẻ em, ĐB Nguyễn Văn Tiên (Tiền Giang) cho rằng, trong các hành vi nghiêm cấm, cần bổ sung cấm bán thuốc lá, rượu bia cho trẻ em.
