Sáng tạo giữ nghề, giữ người làm nón

Người dân làng Chuông gọi nghệ nhân Tạ Thị Thu Hương (xã Phương Trung, huyện Thanh Oai, Hà Nội) với cái tên trìu mến là “Hương nón” và dành sự trân trọng cho người đã khơi dậy niềm đam mê với nghề truyền thống nón làng Chuông. Hơn 40 năm gắn bó với nghề làm nón được truyền lại từ ông cha, chị Thu Hương thừa nhận rằng, nghề làm nón đến nay đã không còn hưng thịnh. Giới trẻ ít mặn mà, chỉ có người già còn gắn bó. “Nhưng tôi không hề muốn cho nghề bị mai một”- chị Hương nói.

Bởi vậy, mỗi chiếc nón được chị Hương ví như một tác phẩm nghệ thuật, chứa đựng nhiều giá trị truyền thống, văn hóa. Chị và các nghệ nhân trong làng đã nghiên cứu nhiều cách để vừa hiện đại hóa chiếc nón, vừa kế thừa truyền thống, họ đã kết hợp nhiều chất liệu, nguyên liệu khác nhau để nâng tầm sản phẩm từ kiểu dáng, chất lượng, mẫu mã đến sự tiện dụng. Hiện nay, sản phẩm nón chị Hương có đến hàng chục loại như: Nón quai thao, nón lụa, nón đạo cụ… Nón vẽ các bức tranh phong cảnh con người, đất nước Việt Nam được khách nước ngoài rất ưa thích. Nón lá lụa là một trong những sản phẩm tâm đắc nhất của chị. Hiện tại, đã có 4 mặt hàng nón lá của cơ sở nón lá Thu Hương được công nhận sản phẩm OCOP.

Không chỉ lưu giữ những giá trị của nghề nón làng Chuông trước nguy cơ mai một của thời mở cửa thị trường, theo chị Hương, điều quan trọng là phải để mỗi người làm nón sống được với nghề, từ đó, tình yêu với sản phẩm truyền thống của dân tộc mới bền bỉ. Vì thế, chị thường khuyến khích người trẻ tại địa phương, con cháu trong nhà cố gắng học nghề, theo nghề, đồng thời tạo công ăn việc làm cho những thanh niên không may lầm lỡ. Ngoài ra, chị còn được mọi người yêu mến gọi là “Đại sứ nón”, vì luôn sẵn sàng mang chiếc nón quê hương đi quảng bá ở bất cứ chương trình, hội chợ nào phù hợp, kể cả trong và ngoài nước.

Tại các hội chợ triển lãm như “Cây tre Việt Nam”, hội chợ du lịch làng nghề, triển lãm làng nghề Việt Nam tại Huế, các chương trình di sản văn hóa, làng nghề chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội... sản phẩm nón của chị đều được mọi người ưa thích. Chị cũng từng đi biểu diễn làm nón nghệ thuật tại Malaysia, là đại diện làng nghề mang sản phẩm nón Chuông tới 3 thành phố của Nhật Bản. Mang chiếc nón vượt qua lãnh thổ Việt Nam, được bạn bè quốc tế biết đến, làng Chuông dần trở thành một địa chỉ du lịch hấp dẫn của Thủ đô. Năm 2019, chị Hương được vinh danh là Nghệ nhân Hà Nội. Hiện tại, đã có 4 mặt hàng nón lá của cơ sở nón lá Thu Hương được công nhận sản phẩm OCOP. Cơ sở sản xuất của chị Tạ Thị Thu Hương ngày càng phát triển, tạo công ăn việc làm cho 30 lao động trong làng.

Nghệ nhân Tạ Thị Thu Hương là một số gương nghệ nhân tiêu biểu được Hội LHPN Hà Nội vinh danh trong chương trình “Giao lưu, tôn vinh nữ nghệ nhân làng nghề và quảng bá sản phẩm làng nghề truyền thống” thành phố Hà Nội năm 2023. Họ là những nữ nghệ nhân không chỉ mang trong mình ước mơ “giữ lửa” nghề truyền thống, mà còn mang khát vọng đưa những sản phẩm làng nghề vươn cao, vươn xa ra khu vực và thế giới.