Trần Thị Mai – Bông hồng thép của Biệt động Sài Gòn
Anh hùng LLVT ND Trần Thị Mai, nguyên nữ biệt động thành Sài Gòn - Gia Định, cán bộ Công an Quận Phú Nhuận (đứng bên trái) thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chuyến thăm Hà Nội, năm 2002 Bà Trần Thị Mai sinh ngày 1/12/1948 tại xã Tân Sơn Nhị, Tân Bình, tỉnh Gia Định(nay là TP.Hồ Chí Minh) trong một gia đình có truyền thống cách mạng, cha bà là liệt sĩ trong kháng chiến chống Pháp. Năm 1964, khi mới 16 tuổi, Trần Thị Mai tham gia lực lượng Biệt động Sài Gòn, được phân về Đội biệt động N10, với nhiệm vụ đưa thư từ, đưa cán bộ từ nội thành ra ngoại thành và ngược lại. Năm 1968, khi đưa cán bộ từ Tây Ninh vào nội thành Sài Gòn, một cơ sở nuôi giấu cán bộ cách mạng bị lộ, giặc vây bắt những người ra vào tại đây, bà Mai bị giặc bắt. Bà kể lại: “Tôi bị đánh đập bằng dùi cui, tra tấn bằng nhiều hình thức như treo người lên cao, chích điện, đổ nước xà phòng vào miệng… nhưng tôi nhất định không khai, quyết tâm bảo vệ đồng đội đến cùng. Sau khi bị giam lỏng 5 tháng, thấy không khai thác được gì, chúng thả cho tôi tự do”. Chính những lần tra tấn đó đã hun đúc thêm ý trí chiến đấu của một trái tim trẻ đầy tình yêu nước.
Bà Trần Thị Mai (ở giữa, đầu quấn khăn rằn, tay cầm cờ) cùng các đồng đội tại Bà Rịa - Vũng Tàu sau khi rời Nhà tù Côn Đảo, năm 1975
Trận đánh đầu tiên: Rạp Đại Nam – cú giáng tinh thần vào lính Mỹ
Năm 1969, do giặc truy lùng gắt gao hơn, lực lượng biệt động Sài Gòn phải thay đổi và linh hoạt nhiều chiến thuật. Nhờ thông thạo địa hình nội đô thành phố, Trần Thị Mai được giao nhiệm vụ “tìm địch mà diệt”. Bà đã vận động bạn bè và thành lập tổ nữ biệt động gồm 3 người là Trần Thị Mai, Hoàng Thị Khanh và Nguyễn Thị Dung. Trận đánh đầu tiên bà và các bạn lên kế hoạch tấn công doanh trại lính Mỹ bên cạnh rạp chiếu phim Đại Nam (trên đường Trần Hưng Đạo ngày nay) ngày 20/1/1970. Do không thể đột nhập vào doanh trại của địch nên tổ biệt động quyết định sẽ đặt thuốc nổ ở rạp chiếu phim. 4 kg thuốc nổ mạnh C4 được nhóm của bà ngụy trang trong 2 lon sữa gui-gô đem trót lọt vào rạp Đại Nam. Nhằm hạn chế thương vong cho đồng bào, bà Mai tính toán rất kỹ thời điểm rạp chiếu phim kết thúc suất chiếu để kích hoạt kíp nổ. Vụ nổ thành công, 70 tên lính Mỹ thương vong có ý nghĩa lớn trong việc củng cố tinh thần chiến đấu của lực lượng Biệt động Sài Gòn. Với thành tích này, bà được tặng Huân chương Chiến công hạng ba, còn tổ nữ biệt động được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng nhất.
Trận đánh thứ hai: Đột kích trụ sở nhân dân tự vệ trên đường Cô Bắc
Chỉ hơn hai tuần sau, ngày 7/2/1970, bà Mai thực hiện một trận đánh táo bạo khác. Một mình mang theo lựu đạn, bà thâm nhập trụ sở Nhân dân tự vệ – một cơ sở ngụy tập trung lực lượng truy bắt cách mạng. Giữa đêm tối, bà ném lựu đạn vào đồn địch, tiêu diệt 12 tên. Hành động đơn độc, chính xác, dứt khoát ấy không chỉ gây thiệt hại lớn về người cho đối phương mà còn tạo ra tâm lý hoang mang, hoảng loạn trong hàng ngũ ngụy quyền.
Trận đánh thứ ba: Giả làm thiếu nữ Sài Gòn, đặt bom vào khách sạn lính Mỹ
Bảy ngày sau, bà cùng một đồng đội lên kế hoạch đánh bom khách sạn – tụ điểm ăn chơi của lính Mỹ và ngụy cạnh rạp Eden, đường Nguyễn Huệ. 3kg thuốc nổ được giấu trong một hộp bánh, cả hai ngụy trang thành những cô gái Sài Gòn thời thượng vào quán bar. Vẻ ngoài nhẹ nhàng, duyên dáng ấy che giấu một ý chí gang thép bên trong. Khi vụ nổ xảy ra, hơn 10 tên địch bị thương và tử vong, một lần nữa gây chấn động nội đô.
Ba lần đặt bom liên tiếp gây tổn thất cho địch, lực lượng Biệt động Sài Gòn bị chính quyền Việt Nam Cộng hòa kiểm soát, truy lùng gắt gao. Ngày 30/3/1970, bà Trần Thị Mai bị địch bắt do dùng thẻ căn cước giả và một đồng đội khai ra tên bà vì vậy bà nhận trách nhiệm một mình gây ra 3 vụ nổ. Bị địch tra tấn dã man, buộc bà khai ra người lãnh đạo trực tiếp nhưng bà kiên quyết không khai nên chúng biệt giam, chuyển bà về trại giam Biên Hòa sau đó địch đày bà ra Côn Đảo. Trong thời gian bị giam cầm, bà cùng các chị em tù chính trị liên tục đấu tranh, phản đối các quy định hà khắc đối với tù nhân.
Năm 1975, sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, bà Trần Thị Mai được trả tự do. Ngày 6/11/1978, bà vinh dự được tặng thưởng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Bà đảm nhận nhiều vị trí công tác trong lực lượng Công an đến khi nghỉ hưu vào năm 2002 với cấp bậc Thượng tá.
Trong thời gian ở nhà tù Côn Đảo, bà Trần Thị Mai đã thêu bức tranh Chùa Một Cột. Bà chia sẻ: “Đối với tôi cũng như các tù nhân tại Côn Đảo, Chùa Một Cột như một biểu tượng của niềm tin chiến thắng, thể hiện tấm lòng luôn hướng về thủ đô Hà Nội, về Đảng, về Bác Hồ kính yêu với niềm tin mãnh liệt cách mạng sẽ giành thắng lợi hoàn toàn. Bức thêu là kỷ vật vô giá của tôi”.
Bức thêu được bà Trần Thị Mai giữ gìn cẩn thận, đến năm 2020, bà đã tặng lại kỷ vật của mình cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam lưu giữ.
Bức thêu ″Chùa Một Cột″ của bà Trần Thị Mai trong thời gian ở nhà tù Côn Đảo
Anh hùng LLVT ND Trần Thị Mai, nguyên nữ biệt động thành Sài Gòn - Gia Định (đứng bên trái) cùng đồng đội họp mặt Câu lạc bộ truyền thống vũ trang Biệt động đặc công Quân khu Sài Gòn – Gia Định nhân kỷ niệm 55 ngày thương binh liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2002)
