Sắc thổ cẩm dưới chân núi Hoàng Liên

Người Lự ở bản Bãi Trâu có truyền thống trồng bông, dệt vải, thêu thùa từ bao đời nay. Mỗi khi mùa vụ kết thúc, trong những nếp nhà sàn đơn sơ lại rộn ràng tiếng thoi đưa, tiếng trò chuyện rôm rả của các bà, các mẹ và chị em bên khung cửi. Với đôi bàn tay khéo léo, từ những nguyên liệu bản địa như sợi bông, sợi lanh nhuộm bằng các loại lá rừng, phụ nữ trong bản đã tạo nên những tấm vải chàm làm nền cho kỹ thuật thêu tay độc đáo.

Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Lự ở Lai Châu

Phụ nữ Lự không dệt hoa văn bằng chỉ màu trong quá trình dệt vải mà hoàn thiện tấm vải trước, sau đó thêu trực tiếp họa tiết lên. Với kỹ thuật thêu tay khéo léo, các bà, các mẹ tạo nên những dải hoa văn trang trí từ các đường hình học, hình thoi, xoắn ốc, sóng nước, bông hoa, mặt trời… Đây đều là những họa tiết truyền thống mang tính biểu tượng gắn với tín ngưỡng và tri thức dân gian. Màu sắc chủ đạo là đỏ, vàng, xanh… nổi bật trên nền chàm sẫm, tạo nên tổng thể hài hòa, bắt mắt mà vẫn nền nã.

Khung cửi truyền thống trong nghề dệt thổ cẩm của người Lự.

Tuy nhiên nhiều năm gần đây, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Lự đang đối mặt với nhiều thách thức. Việc sử dụng trang phục dân tộc trong đời sống hằng ngày đã giảm sút, nhất là trong giới trẻ. Nhiều thanh niên rời bản đi làm xa, ít người còn mặn mà với nghề cũ. Việc truyền dạy nghề vì thế cũng mai một. Trong khi đó, sản phẩm làm ra khó tiêu thụ vì giá thành cao, thị trường hẹp, chủ yếu phục vụ lễ hội hoặc khách du lịch mùa vụ.

Người Lự bền bỉ gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống.

Dẫu vậy, vẫn có những đôi tay lặng lẽ giữ nghề. Những người bà, người mẹ trong bản Bãi Trâu vẫn kiên trì truyền dạy cho con cháu cách nhuộm chàm, thêu hoa văn, may váy áo mặc trong dịp cưới hỏi, lễ tết. Một số hộ gia đình duy trì dệt vải thủ công, sản xuất những sản phẩm nhỏ như túi, ví, khăn… và tìm cách kết nối với thị trường du lịch cộng đồng.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Lự, chính quyền xã Bản Hon phối hợp trung tâm văn hóa huyện mở các lớp truyền dạy nghề dệt, thêu cho phụ nữ và thanh niên trong bản. Một số hộ dân tổ chức nhóm sản xuất để giữ kỹ thuật dệt thêu truyền thống và mở hướng phát triển sản phẩm thủ công gắn với phát triển du lịch tại chỗ.